Ένα απόστημα είναι ένας θύλακας γεμάτος πύον ο οποίος αναπτύσσεται ως απότοκο κάποιας βακτηριακής λοίμωξης. Ο θύλακας αυτός μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε ιστό κατά βάση λόγω απόφραξης πόρων που παροχετεύουν τους αδένες του αντίστοιχου σημείου του σώματος. Ένα από τα πιο επώδυνα αποστήματα μάλιστα είναι το περιεδρικό απόστημα, το οποίο σχηματίζεται μεταξύ ιστών που περιβάλλουν τον πρωκτό και το ορθό.

Τι είναι το περιεδρικό απόστημα;

Το περιεδρικό απόστημα είναι μια οξεία φλεγμονώδης πάθηση που εμφανίζεται στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό. Πρόκειται για τη συγκέντρωση πύου σε μια κοιλότητα που προκύπτει από βακτηριακή λοίμωξη. Εμφανίζεται δηλαδή σε περίπτωση που βακτήρια διεισδύσουν στους ιστούς της περιπρωκτικής περιοχής και κατά συνέπεια προκαλέσουν φλεγμονή. Οι συνηθέστεροι μικροοργανισμοί που εμπλέκονται είναι τα αναερόβια βακτήρια και το Escherichia coli. Η πάθηση εμφανίζεται συχνά χωρίς προειδοποίηση και προκαλεί έντονο πόνο και δυσφορία. Αυτή η κατάσταση, αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, μπορεί να εξελιχθεί σε περιεδρικό συρίγγιο, το οποίο είναι η χρόνια φάση της ίδιας παθολογίας.

Αίτια ανάπτυξης περιεδρικού αποστήματος

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η αιτιολογία του περιεδρικού αποστήματος εντοπίζεται στη λοίμωξη των πρωκτικών αδένων, που βρίσκονται γύρω από τον πρωκτικό δακτύλιο. Αυτοί οι αδένες μπορούν να μολυνθούν και να προκαλέσουν τη δημιουργία αποστημάτων, συχνά χωρίς κάποια υποκείμενη αιτία. Εάν ωστόσο υφίσταται κάποια υποκείμενη αιτία, αυτή μπορεί να είναι μία από τις παρακάτω:

• Φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου όπως η νόσος του Crohn 
• Εκκολπωματίτιδα, η οποία συνιστά φλεγμονή των εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο που μπορεί να επεκταθεί στην περιπρωκτική περιοχή.
• Πυώδης ιδρωταδενίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή των ιδρωτοποιών αδένων η οποία μπορεί να προκαλέσει δευτερογενείς λοιμώξεις.
• Κακοήθεια και φυματίωση, παθολογικές καταστάσεις οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αποστήματα ως δευτερογενείς επιπλοκές.
• Πρωκτική σεξουαλική επαφή, καθώς αυτή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μικροτραυματισμών και λοιμώξεων.
• Παθήσεις ή καταστάσεις που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα μπορούν να διευκολύνουν το σχηματισμό αποστήματος στην περιπρωκτική περιοχή.

Ταξινόμηση των περιεδρικών αποστημάτων

Η ανατομική θέση του αποστήματος παίζει σημαντικό ρόλο στην κλινική εκτίμηση και τη θεραπευτική προσέγγιση. Τα περιεδρικά αποστήματα ταξινομούνται στις εξής κατηγορίες:

Περιπρωκτικά: Βρίσκονται κάτω από το δέρμα γύρω από τον πρωκτό και είναι τα πιο κοινά.

Ευθυσχιακά: Εμφανίζονται πιο βαθιά, στα στρώματα του ιστού κοντά στον πρωκτό.

Διασφιγκτηριακά: Διεισδύουν μέσω των μυών του σφιγκτήρα και προκαλούν έντονα συμπτώματα.

Υπερσφιγκτηριακά: Αναπτύσσονται πάνω από τον εσωτερικό σφιγκτήρα και συχνά επηρεάζουν το ανώτερο τμήμα του ορθοπρωκτικού συστήματος.

Συμπτώματα που προκαλεί ένα περιεδρικό απόστημα

Ο σχηματισμός περιεδρικού αποστήματος συνοδεύεται από διάφορα χαρακτηριστικά συμπτώματα. Το κύριο κλινικό σύμπτωμα είναι ο έντονος πόνος, ο οποίος επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια της κίνησης ή της αφόδευσης. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πρήξιμο και ερυθρότητα στην περιοχή του πρωκτού.
• Πυρετός και γενικευμένη κακουχία, ειδικά σε περιπτώσεις που το απόστημα είναι βαθύτερο.
• Κατακράτηση ούρων λόγω πίεσης στους ιστούς.
• Δυσουρικά συμπτώματα που μπορεί να υποδεικνύουν πιο βαθιά αποστήματα.

Επιπλοκές περιεδρικού αποστήματος

Το περιεδρικό απόστημα είναι μια πάθηση που μπορεί να εξελιχθεί δυσμενώς εάν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα και στοχευμένα. Εάν δεν υπάρξει πλήρης αποστράγγιση του πύου, το απόστημα μπορεί να επεκταθεί σε τέτοιο βαθμό που να προκαλέσει γενικευμένη σήψη. Η πρόγνωση είναι δυσμενής σε περιπτώσεις όπου η πάθηση δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως και σωστά. Επιπλέον, η δημιουργία συριγγίων μετά από την παροχέτευση παρατηρείται σε περίπου 37-50% των περιπτώσεων.

Διάγνωση ενός περιεδρικού αποστήματος

Η διάγνωση ενός περιεδρικού αποστήματος είναι συνήθως απλή και βασίζεται στην κλινική εξέταση. Η περιοχή εμφανίζεται ερεθισμένη, ζεστή και σκληρή στην ψηλάφηση. Σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις, όταν η κλινική εικόνα δεν είναι σαφής, οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως το ενδοορθικό υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία είναι χρήσιμες για την ανίχνευση του αποστήματος και την εκτίμηση της έκτασής του.

Επιλογές θεραπείας για ένα περιεδρικό απόστημα

Η κύρια θεραπεία για το περιεδρικό απόστημα είναι η διάνοιξη και παροχέτευση. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει με τοπική ή γενική αναισθησία, με τη γενική να προτιμάται συχνά για καλύτερη εκτίμηση της περιοχής και τον έλεγχο τυχόν παθολογικών καταστάσεων. Η διάνοιξη πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πρωκτικό δακτύλιο για να διευκολύνει τη μετέπειτα αντιμετώπιση ενός πιθανού συριγγίου. Η πιο διαδεδομένη χειρουργική τεχνική περιλαμβάνει τη διάνοιξη και παροχέτευση του αποστήματος με τη δημιουργία μιας τομής που επιτρέπει την πλήρη αποστράγγιση του πύου. Βέβαια, χρειάζεται απόλυτη προσοχή από το γενικό χειρουργό ώστε να αποφευχθεί τυχόν τραυματισμός του σφιγκτήρα. Συμπληρωματικά με τη χειρουργική παροχέτευση του αποστήματος χορηγείται αντιβιοτική αγωγή, ειδικά σε ασθενείς με υποκείμενες παθήσεις όπως διαβήτη, καρδιακή βαλβιδοπάθεια ή ανοσοκαταστολή. Βέβαια, η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να χορηγείται καταλλήλως χρονικά ώστε να μην επιδεινώσει το πρόβλημα.