Η ραγάδα πρωκτού είναι μια πάθηση που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής του ατόμου. Πρόκειται για μια επιμήκη σχισμή ή πληγή στο δέρμα της πρωκτικής περιοχής, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις επουλώνεται μόνη της. Σε άλλες ωστόσο περιπτώσεις αδυνατεί να αποκατασταθεί αυτόλογα, με αποτέλεσμα να χρήζει ιατρικής παρέμβασης. 

Τι είναι η ραγάδα πρωκτού;

Η ραγάδα πρωκτού, γνωστή επίσης ως ραγάδα δακτυλίου, είναι μια επώδυνη επιμήκης σχισμή στο δέρμα του πρωκτού, κοντά στην περιοχή του σφιγκτήρα. Η πάθηση αυτή προκαλεί έντονο πόνο κατά την αφόδευση και μπορεί να συνοδεύεται από αιμορραγία και άλλα δυσάρεστα συμπτώματα. Αν και είναι συνηθέστερη σε άτομα με δυσκοιλιότητα ή άλλα πεπτικά ενοχλήματα όπως η χρόνια διάρροια, η ραγάδα πρωκτού μπορεί να εμφανιστεί σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. 

Αιτίες ανάπτυξης ραγάδας πρωκτού

Η ραγάδα πρωκτού μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες. Οι αιτίες χωρίζονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Στις πρωτογενείς αιτίες συγκαταλέγεται αρχικά η διέλευση σκληρών κοπράνων λόγω δυσκοιλιότητας. Τα σκληρά κόπρανα, κατά τη διέλευσή τους από τον πρωκτικό σωλήνα, προκαλούν τραυματισμό στο δέρμα, οδηγώντας στη δημιουργία του χαρακτηριστικού σκισίματος της ραγάδας. Παράλληλα, τυχόν μεγάλα κόπρανα που προκαλούν υπερβολική διάταση των ιστών του πρωκτού μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό κατά την αφόδευση, δημιουργώντας κατ’ επέκταση μια ραγάδα πρωκτού. Η συνεχής και εκτεταμένη διάρροια μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή και τραυματισμό της περιοχής. Ο φυσιολογικός τοκετός αποτελεί επιπρόσθετα πρωτογενή αιτία εμφάνισης ραγάδας πρωκτού, λόγω των πιέσεων που ασκούνται στην περιοχή κατά τη διάρκεια της γέννας.

Στις δευτερογενείς αιτίες από την άλλη πλευρά συγκαταλέγονται:

• Παθήσεις όπως η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτιδα, η πρωκτίτιδα, ο καρκίνος του πρωκτού, η φυματίωση, και οι αφροδίσιες λοιμώξεις όπως η σύφιλη και ο έρπητας.
• Ορισμένες παθήσεις όπως η λοίμωξη από τον ιό HIV και η λευχαιμία μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές στην πρωκτική περιοχή, οδηγώντας σε ραγάδες.
• Ορθοπρωκτικές χειρουργικές επεμβάσεις ή τραυματικές διαδικασίες στην περιοχή.

Συμπτώματα που προκαλεί μια ραγάδα πρωκτού

Ο έντονος πόνος κατά την αφόδευση είναι το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα μιας ραγάδας πρωκτού. Είναι συχνά οξύς, ξαφνικός και μπορεί να διαρκέσει για αρκετές ώρες μετά την κένωση. Βέβαια, δεν αποκλείεται να εκδηλωθούν και πρόσθετα συμπτώματα, όπως:

• Αιμορραγία που γίνεται αντιληπτή στα κόπρανα ή στο χαρτί υγείας.
• Αίσθημα καύσου στην πρωκτική περιοχή. 
• Ορατό στο γυμνό μάτι σχίσιμο.
• Κνησμός που μπορεί να συνοδεύεται από ερεθισμό και πρήξιμο.
• Πρησμένα δερματικά θηλώματα στα άκρα του σχισίματος εάν η ραγάδα είναι χρόνια. 

Διάγνωση μιας ραγάδας πρωκτού

Η διάγνωση της ραγάδας πρωκτού πραγματοποιείται μέσω μιας ενδελεχούς διαδικασίας που περιλαμβάνει αρχικά λήψη λεπτομερούς ιστορικού του ασθενούς, η οποία είναι απαραίτητη για την κατανόηση της φύσης και της διάρκειας των συμπτωμάτων. Ακολουθεί κλινική εξέταση με επισκόπηση της πρωκτικής περιοχής, η οποία μπορεί να καταστήσει αντιληπτό το σχίσιμο ή το έλκος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ραγάδα εντοπίζεται στην οπίσθια μέση γραμμή. Αν απαιτείται, πραγματοποιούνται πρόσθετες εξετάσεις, όπως η κολονοσκόπηση, για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων. γενικά, χρειάζεται απόλυτη προσοχή κατά τη διαδικασία διάγνωσης, καθώς τα συμπτώματα που προκαλεί η ραγάδα πρωκτού ομοιάζουν με αυτά άλλων παθήσεων, όπως η πρωκταλγία, τα έλκη λόγω νόσου του Crohn, το περιεδρικό απόστημα ή και το περιεδρικό συρίγγιο.

Επιλογές θεραπείας για μια ραγάδα πρωκτού

Γενικά, η συντηρητική θεραπεία είναι η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης μιας ραγάδας πρωκτού. Σε αυτή την περίπτωση δίνεται έμφαση στον εμπλουτισμό της καθημερινής διατροφής με φυτικές ίνες και την επαρκή κατανάλωση νερού για τη διευκόλυνση των κενώσεων. Επίσης, συνιστάται ο καθαρισμός της πρωκτικής περιοχής με χλιαρό νερό μετά την αφόδευση και η αποφυγή του χαρτιού υγείας. Η χρήση τοπικών αναισθητικών και αντιφλεγμονωδών κρεμών για την ανακούφιση από τον πόνο αλλά και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής για τη χαλάρωση του σφιγκτήρα λειτουργούν άκρως βοηθητικά. 

Ωστόσο, εάν δεν υπάρχει βελτίωση ή επιδεινώνονται τα συμπτώματα σε βαθμό που να επηρεάζεται έντονα η καθημερινότητα του ασθενούς, σειρά έχει η επεμβατική αντιμετώπιση. Υπάρχουν δύο διαθέσιμες χειρουργικές επιλογές σε αυτή την περίπτωση, το κλασικό χειρουργείο και η ελάχιστα επεμβατική θεραπεία με λέιζερ. Η σύγχρονη θεραπεία με laser προτιμάται ευρέως καθώς προσφέρει σημαντικά οφέλη, καθώς αποκαθιστά το πρόβλημα χωρίς να προκαλεί βλάβη στον σφιγκτήρα. Η διαδικασία διαρκεί επίσης περίπου 10-15 λεπτά και δεν απαιτεί νοσηλεία. Μετά τη θεραπεία με λέιζερ οι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν γρήγορα στις καθημερινές δραστηριότητές τους, ενώ παρατηρείται μειωμένος μετεγχειρητικός πόνος. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να μην καταφέρει η θεραπεία με λέιζερ να εξαλείψει ολοκληρωτικά το πρόβλημα. Εάν συμβεί αυτό, έχει ένδειξη η διενέργεια χειρουργικής επέμβασης. Η επέμβαση αυτή αποκαλείται έσω πλάγια σφιγκτηροτομή και περιλαμβάνει την αφαίρεση ενός μικρού τμήματος του σφιγκτήρα για τη μείωση της πίεσης και την προώθηση της επούλωσης. Πρόκειται για διαδικασία που εγκυμονεί κίνδυνο μετεγχειρητικής ακράτειας, συνεπώς η επιλογή ενός έμπειρου γενικού χειρουργού κρίνεται αναγκαία. 

Πρόληψη εμφάνισης μιας ραγάδας πρωκτού

Για την πρόληψη της ραγάδας πρωκτού συνιστώνται:

• Υγιεινές διατροφικές συνήθειες όπως η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες και επαρκής ενυδάτωση.
• Καθημερινή ασκηση, καθώς συμβάλλει στη διατήρηση της βέλτιστης λειτουργίας του εντέρου.
• Προσεκτικός καθαρισμός της πρωκτικής περιοχής μετά την κένωση με νερό ή υγρά μαντηλάκια χωρίς αλκοόλ.