Οι αιμορροΐδες αποτελούν μια κοινή και ενοχλητική κατάσταση που σχετίζεται με τη φλεγμονή και τη διόγκωση των αιμοφόρων αγγείων στην περιοχή του πρωκτού. Ενώ συχνά θεωρούνται ταμπού και πηγή αμηχανίας, όχι μόνο επηρεάζουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού αλλά θέτουν σημαντικά εμπόδια στην καθημερινότητα των ασθενών. 

Τι είναι οι αιμορροΐδες

Οι αιμορροΐδες είναι φυσιολογικοί αγγειακοί σχηματισμοί στον πρωκτικό σωλήνα που περιέχουν ένα σύμπλεγμα αρτηριών και φλεβών. Συμβάλλουν στην εγκράτεια των κοπράνων αλλά και στη διαδικασία της αποβολής τους από το σώμα όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Όταν όμως οι αιμορροΐδες διογκώνονται ή αναπτύσσουν φλεγμονή, η παθολογική αυτή κατάσταση ονομάζεται αιμορροϊδοπάθεια. 

Κατηγοριοποίηση αιμορροΐδων

Οι αιμορροΐδες κατατάσσονται σε δύο κύριες κατηγορίες, τις εσωτερικές και τις εξωτερικές. Οι εσωτερικές βρίσκονται μέσα στο ορθό και συχνά δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι. Μάλιστα, διακρίνονται περαιτέρω σε τέσσερις βαθμούς ανάλογα με το βαθμό πρόπτωσής τους, δηλαδή ανάλογα με το πόσο προβάλλουν εκτός της φυσιολογικής ανατομικής τους θέσης. Έτσι, υφίσταται η εξής κατηγοριοποίηση:

• 1ου βαθμού: Μικρή διόγκωση χωρίς πρόπτωση.
• 2ου βαθμού: Πρόπτωση κατά την κένωση, αλλά επιστρέφουν μόνες τους.
• 3ου βαθμού: Πρόπτωση που απαιτεί χειροκίνητη επαναφορά.
• 4ου βαθμού: Προβάλλουν μόνιμα και δε μπορούν να αναταχθούν, συχνά με έντονη συμπτωματολογία.

Οι εξωτερικές αιμορροΐδες από την άλλη πλευρά εντοπίζονται κάτω από το δέρμα γύρω από τον πρωκτό. Δεν διακρίνονται σε περαιτέρω βαθμούς, ωστόσο μπορούν να εξελιχθούν σε θρομβωμένες αιμορροΐδες. Σε αυτή την περίπτωση, αναπτύσσεται ένας θρόμβος αίματος εντός του αιμορροϊδικού πλέγματος. Η κατάσταση αυτή συνοδεύεται από έντονη κλινική εικόνα η οποία θορυβεί τον ασθενή. 

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου

Η αιμορροϊδοπάθεια συνδέεται άμεσα με την αυξημένη πίεση στις φλέβες της περιοχής του πρωκτού. Οι πιο κοινές καταστάσεις που συμβάλλουν σε αυτή την αύξηση της πίεσης σε αυτό το φλεβικό δίκτυο περιλαμβάνουν:

• Χρόνια δυσκοιλιότητα, αφού η υπερβολική καταπόνηση κατά την αφόδευση αυξάνει την πίεση στις φλέβες, προκαλώντας διόγκωση.
• Διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες, η οποία συμβάλλει στη δυσκοιλιότητα και φυσικά επιδεινώνει το πρόβλημα.
• Σωματική αδράνεια και παρατεταμένο κάθισμα, καθώς οι καταστάσεις αυτές προάγουν τη συγκέντρωση αίματος στις φλέβες του πρωκτού.
• Η παρατεταμένη ορθοστασία, η οποία με τη σειρά της ασκεί πίεση στο πρωκτικό φλεβικό δίκτυο.
• Εγκυμοσύνη, αφού οι ορμονικές αλλαγές και η εκτεταμένη πίεση λόγω της αύξησης του μεγέθους της μήτρας ερεθίζουν τις αιμορροϊδικές φλέβες.
• Παχυσαρκία, η οποία συμβάλλει σε αυξημένη πίεση στην πυελική και πρωκτική περιοχή.
• Συχνή άρση βαρέων αντικειμένων, καθώς προκαλεί υπερβολική καταπόνηση των φλεβών.
• Γήρανση, αφού η εξασθένιση των ιστών οδηγεί σε μειωμένη στήριξη των αιμοφόρων αγγείων.
• Κληρονομικοί παράγοντες που σχετίζονται με την αδυναμία των φλεβικών τοιχωμάτων.

 

Συμπτώματα που προκαλούν οι αιμορροΐδες

Το κυριότερο σύμπτωμα – σήμα κατατεθέν των παθολογικών αιμορροϊδων είναι η διόγκωσή τους και η πρόπτωσή τους εκτός του πρωκτού. Η πρόπτωση γίνεται αισθητή κυρίως κατά τη διάρκεια της αφόδευσης και η έκτασή της είναι ανάλογη του βαθμού της αιμορροϊδοπάθειας. Η πρόπτωση αυτή μάλιστα, εάν είναι εκτεταμένη, δημιουργεί ένα αίσθημα μη ολοκληρωμένης κένωσης στον ασθενή. Βέβαια, εκδηλώνονται και πρόσθετα συμπτώματα, τα οποία διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο αιμορροΐδων και την έκταση της πάθησης. εάν πρόκειται για εσωτερικές αιμορροΐδες, εμφανίζεται αιμορραγία από τον πρωκτό κατά την αφόδευση η οποία γίνεται αντιληπτή στη λεκάνη και το χαρτί τουαλέτας, πρόπτωση αιμορροϊδικών όζων εκτός του πρωκτού, έκκριση βλέννας, κνησμός και ερεθισμός. 

Σε περίπτωση εξωτερικών αιμορροΐδων, οι οποίες εντοπίζονται κάτω από το δέρμα πλησίον του πρωκτού, εμφανίζεται πρήξιμο και πόνος. Ο πόνος μπορεί να είναι αρκετά έντονος καθώς στο σημείο αυτό υφίστανται πολλές νευρικές απολήξεις. Το βασικό πρόβλημα ωστόσο που συνεπάγεται η ύπαρξη εξωτερικών αιμορροΐδων είναι η αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης ενός θρόμβου αίματος μέσα στο αιμορροϊδικό πλέγμα. Τότε, γίνεται λόγος για θρομβωμένες αιμορροΐδες, οι οποίες προκαλούν σαφώς εντονότερη συμπτωματολογία. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτή την περίπτωση παρουσιάζεται μια επώδυνη διόγκωση στην πάσχουσα περιοχή, σκληρή κατά την ψηλάφηση και με αποχρωματισμό του δέρματος, καθώς το σημείο λαμβάνει μια σκούρα μπλε απόχρωση. Παράλληλα, εκδηλώνεται πιο έντονος πόνος ο οποίος γίνεται αισθητός ακόμα και κατά τη βάδιση, έντονος τοπικός ερεθισμός, κνησμός και αιμορραγία. Βασικό ζήτημα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ενδέχεται να εκδηλωθεί οξεία θρόμβωση με πιθανή νέκρωση του δέρματος, συνεπώς η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση. 

Διάγνωση

Η διάγνωση των αιμορροΐδων γίνεται από εξειδικευμένο γενικό χειρουργό και περιλαμβάνει:

• Καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς.
• Κλινική εξέταση η οποία περιλαμβάνει οπτική επιθεώρηση της περιπρωκτικής περιοχής.
• Δακτυλική πρωκτική εξέταση η οποία αποσκοπεί στο έλεγχο για ψηλαφητά ογκίδια και μη φυσιολογικά ευρήματα.
• Πρωκτοσκόπηση για την εκτίμηση των εσωτερικών αιμορροΐδων. Εάν εντοπιστεί αιμορραγία κατά την πρωκτοσκόπηση, μπορεί να εφαρμοστεί άμεση αιμόσταση.

Είναι άκρως σημαντικό να διαχωριστούν οι αιμορροΐδες από άλλες παθήσεις όπως η ραγάδα πρωκτού και το περιεδρικό απόστημα, καθώς και να αποκλειστεί η πιθανότητα καρκίνου του πρωκτού.

Διαχείριση και θεραπευτικές επιλογές για τις αιμορροΐδες

Η θεραπεία των αιμορροΐδων εξαρτάται από τη σοβαρότητα και τα συμπτώματα του ασθενούς και περιλαμβάνει συντηρητικές και επεμβατικές προσεγγίσεις. Η συντηρητική προσέγγιση είναι η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης και περιλαμβάνει:

• Εμπλουτισμός της διατροφής με φυτικές ίνες και κατανάλωση άφθονου νερού για την πρόληψη ή αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
• Περιορισμός του χρόνου παραμονής στην τουαλέτα και αποφυγή της χρήσης κινητών κατά τη διάρκεια της αφόδευσης.
• Χρήση χλιαρού νερού για καθαρισμό μετά την αφόδευση.
• Χρήση τοπικών φαρμακευτικών σκευασμάτων με τη μορφή κρεμών ή επιθεμάτων που έχουν αντιφλεγμονώδη και καταπραϋντική δράση. 

Εάν το πρόβλημα ωστόσο είναι εκτεταμένο σε σημείο που παρεμβαίνει έντονα στην καθημερινότητα του ασθενούς, σειρά έχει η εφαρμογή μιας πιο επεμβατικής προσέγγισης. Η παραδοσιακή μέθοδος αντιμετώπισης είναι η χειρουργική επέμβαση αιμορροΐδων. Στην περίπτωση αυτή, πραγματοποιείται αιμορροϊδεκτομή, η οποία περιλαμβάνει αφαίρεση των αιμορροϊδικών όζων με νυστέρι ή με διάφορες μορφές ενέργειας όπως το ψαλίδι υπερήχων. 

Βέβαια, υπάρχει και μια πιο σύγχρονη τεχνική που προσφέρει βελτιωμένα αποτελέσματα με μικρότερο χρόνο ανάρρωσης και λιγότερες επιπλοκές σε σύγκριση με το παραδοσιακό χειρουργείο. Πρόκειται για τη θεραπεία αιμορροΐδων με λέιζερ ή αλλιώς αιμορροϊδοπλαστική με λέιζερ (LHP®). Να σημειωθεί εδώ ότι καμία τεχνική δεν είναι άψογη έναντι κάποιας άλλης, καθώς όλες έχουν τις δικές τους ενδείξεις και αντενδείξεις. Η κατάλληλη τεχνική επιλέγεται εξατομικευμένα ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε ασθενούς ξεχωριστά.

Συμβουλές ανάρρωσης και πρόληψης

Μετά τη θεραπεία, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και η σωστή φροντίδα είναι απαραίτητες για την αποφυγή υποτροπών. Πιο συγκεκριμένα, συνιστάται η συνέχιση της ένταξης αρκετών φυτικών ινών στη διατροφή αλλά και η καθημερινή κατανάλωση αρκετού νερού για τη βελτίωση της σύστασης των κοπράνων. Ο καθαρισμός επίσης της περιοχής με νερό και ήπια προϊόντα και όχι με σκληρά χαρτιά υγείας που ερεθίζουν το πάσχον σημείο δεν θα πρέπει να παραμελείται. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται τέλος να είναι σωματικά δραστήριοι ώστε να επιτευχθεί ενίσχυση της κινητικότητας του εντέρου.