Η διάτρηση κοίλου σπλάχνου είναι μια σοβαρή κατάσταση όπου δημιουργείται μια οπή ή ρήξη στο τοίχωμα ενός κοίλου οργάνου του πεπτικού συστήματος, όπως το στομάχι, το έντερο ή το παχύ έντερο. Αυτή η διάτρηση επιτρέπει στα περιεχόμενα αυτών των οργάνων να διαρρεύσουν μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα. Η διαρροή αυτή προκαλεί συχνά μια επικίνδυνη λοίμωξη που ονομάζεται περιτονίτιδα, η οποία μπορεί γρήγορα να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως σήψη (μια απειλητική για τη ζωή αντίδραση στη λοίμωξη) και ανεπάρκεια οργάνων. Η χειρουργική επέμβαση είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη ώστε να αποκατασταθούν οι διατρήσεις και να διασωθεί η υγεία του ασθενούς.

Αιτίες και συμπτώματα που προκαλούν οι διατρήσεις κοίλου σπλάχνου

Οι διατρήσεις κοίλου σπλάχνου μπορεί να προκύψουν για διάφορους λόγους. Στις πιο συνηθισμένες αιτίες περιλαμβάνονται:

• τα πεπτικά έλκη, που μπορεί να διαβρώσουν το τοίχωμα του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου.
• οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn.
• τραυματισμοί από ατυχήματα ή χειρουργικές επεμβάσεις.
• λοιμώξεις όπως ο τυφοειδής πυρετός ή η φυματίωση.
• απόφραξη ή εξασθένηση των τοιχωμάτων του εντέρου λόγω καρκίνου, κακής αιμάτωσης ή ορισμένων φαρμάκων. 
• Κατάποση αιχμηρών αντικειμένων ή διαβρωτικών ουσιών.

Τα συμπτώματα που προκαλούν οι διατρήσεις κοίλου σπλάχνου εμφανίζονται συνήθως ξαφνικά και περιλαμβάνουν έντονο, οξύ κοιλιακό πόνο που επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν ναυτία, εμετό, πυρετό και δυσκολία στην αναπνοή. Η κοιλιά μπορεί να γίνει σκληρή και ευαίσθητη στην αφή, ενώ η κίνηση μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο. Εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εξελιχθούν σε σηπτικό σοκ, το οποίο παρουσιάζεται με χαμηλή αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία και σύγχυση.

Διάγνωση διάτρησης

Όταν ένας ασθενής φτάνει στο νοσοκομείο με συμπτώματα που υποδηλώνουν διάτρηση, οι γιατροί εφαρμόζουν διάφορες μεθόδους για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση. Μια κλινική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει χαρακτηριστικά σημάδια όπως ευαισθησία ή σκληρότητα στην κοιλιά. Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως ακτινογραφίες, μπορεί να δείξουν ελεύθερο αέρα κάτω από το διάφραγμα, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει διαφύγει αέρας από το γαστρεντερικό σωλήνα στην κοιλιακή κοιλότητα. Σε πιο σύνθετες περιπτώσεις, εφαρμόζεται συχνά αξονική τομογραφία, καθώς μπορεί να εντοπίσει την ακριβή θέση της διάτρησης και να εκτιμήσει την έκταση της λοίμωξης ή της συγκέντρωσης υγρού. Οι αιματολογικές εξετάσεις λειτουργούν επίσης βοηθητικά αποκαλύπτοντας σημάδια λοίμωξης ή αφυδάτωσης.

Προετοιμασία για τη χειρουργική επέμβαση

Μόλις διαγνωστεί η διάτρηση κοίλου σπλάχνου, η χειρουργική επέμβαση πρέπει να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό. Πριν από τη χειρουργική επέμβαση, είναι σημαντικό να σταθεροποιηθεί ο ασθενής για να βελτιωθούν οι πιθανότητες επιτυχούς έκβασης. Αυτή η διαδικασία σταθεροποίησης περιλαμβάνει τη χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών για την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης, αντιβιοτικών για τον έλεγχο της λοίμωξης και αναλγητικών για την ανακούφιση από τον πόνο. Ένας σωλήνας μπορεί επίσης να εισαχθεί μέσω της μύτης στο στομάχι για την παροχέτευση του περιεχομένου του και την αποτροπή περαιτέρω διαρροών. Εάν ο ασθενής βρίσκεται σε σοβαρό σοκ ή έχει δυσκολία στην αναπνοή, μπορεί να απαιτηθεί επιπλέον υποστήριξη, όπως οξυγόνο ή φάρμακα για τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης.

Η χειρουργική διαδικασία

Ο κύριος στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι η αποκατάσταση της διάτρησης, ο καθαρισμός της κοιλιακής κοιλότητας και η πρόληψη περαιτέρω διαρροών ή λοιμώξεων. Η συγκεκριμένη προσέγγιση εξαρτάται από το μέγεθος και τη θέση της διάτρησης, καθώς και από τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο χειρουργός κλείνει τη διάτρηση άμεσα με ράμματα. Για παράδειγμα, σε μικρές διατρήσεις του δωδεκαδακτύλου (του άνω τμήματος του λεπτού εντέρου), ο χειρουργός μπορεί να τοποθετήσει ένα “μπάλωμα” από ιστό, συνήθως από το επίπλουν (ένα λιπώδες στρώμα στην κοιλιά), για να ενισχύσει το σημείο όπου έγινε η αποκατάσταση. Εάν η διάτρηση είναι μεγάλη ή ο περιβάλλων ιστός έχει υποστεί σοβαρή βλάβη, μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθεί το τμήμα του εντέρου ή του στομάχου που έχει υποστεί βλάβη. Στη συνέχεια, ο χειρουργός επανασυνδέει τα υγιή άκρα του εντέρου με αναστόμωση για να αποκαταστήσει τη φυσιολογική λειτουργία του.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως όταν υπάρχει εκτεταμένη λοίμωξη ή φλεγμονή, ο χειρουργός μπορεί να αποφασίσει να δημιουργήσει μια προσωρινή στομία στο κοιλιακό τοίχωμα εάν δεν είναι εφικτή η αναστόμωση των άκρων του εντέρου. Αυτό εκτρέπει τα απόβλητα μακριά από την κατεστραμμένη περιοχή, δίνοντάς της χρόνο να επουλωθεί. Αφού ανακάμψει ο ασθενής, πραγματοποιείται σε δεύτερο χρόνο χειρουργική επέμβαση αναστόμωσης. 

Οι χειρουργοί χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, όπως η λαπαροσκόπηση, για τη θεραπεία διατρήσεων κοίλου σπλάχνου. Η λαπαροσκόπηση συχνά έχει ως αποτέλεσμα λιγότερο πόνο και ταχύτερη ανάρρωση σε σύγκριση με την παραδοσιακή ανοικτή χειρουργική επέμβαση, αν και δεν είναι κατάλληλη για όλες τις περιπτώσεις, ειδικά όταν υπάρχει σοβαρή λοίμωξη ή ασταθής κατάσταση του ασθενούς.

Μετεγχειρητική παρακολούθηση και ανάρρωση 

Μετά τη χειρουργική επέμβαση, οι ασθενείς παρακολουθούνται στενά στο νοσοκομείο για σημάδια λοίμωξης, επιπλοκές ή άλλα ζητήματα. Η ανάρρωση συχνά ξεκινά σε μονάδα εντατικής θεραπείας για ασθενείς που ήταν σοβαρά άρρωστοι πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Οι ασθενείς λαμβάνουν ενδοφλέβια υγρά, αντιβιοτικά και παυσίπονα τα οποία συνδράμουν στην ανάρρωση και αποτρέπουν τη λοίμωξη.

Μόλις ο ασθενής σταθεροποιηθεί, αρχίζει σταδιακά να τρώει, ξεκινώντας με υγρά και προχωρώντας σε στερεές τροφές καθώς το πεπτικό σύστημα ανακάμπτει. Η διατροφή είναι ζωτικής σημασίας για την ανάρρωση, και ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν εξειδικευμένες δίαιτες ή συμπληρώματα εάν η χειρουργική επέμβαση περιλάμβανε αφαίρεση τμημάτων του πεπτικού σωλήνα.

Είναι φυσιολογικό οι ασθενείς να αισθάνονται έντονη κόπωση ή αδυναμία στις μέρες ή εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Η κινητοποίηση των ασθενών ενθαρρύνεται όσο το δυνατόν συντομότερο, ακόμη και αν πρόκειται για μικρές αποστάσεις, καθώς αυτή προάγει την κυκλοφορία του αίματος, αποτρέπει θρόμβους αίματος και βοηθά την πέψη. Τα επαναληπτικά ραντεβού παρακολούθησης με τον χειρουργό είναι κρίσιμες για να διασφαλιστεί η σωστή επούλωση και να αντιμετωπιστούν τυχόν ανησυχίες.