Εάν κάποια πάθηση στο παχύ έντερο απειλεί τη λειτουργικότητα και την ακεραιότητα του οργάνου και δεν επιδέχεται ή δεν αποκαθίσταται με συντηρητική θεραπεία, συχνά έχει ένδειξη η χειρουργική αντιμετώπισή της. Η κατεξοχήν χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση πλήθους παθήσεων που εκδηλώνονται στο συγκεκριμένο όργανο είναι η κολεκτομή. 

Τι είναι η κολεκτομή; 

Η κολεκτομή είναι μια χειρουργική επέμβαση που αποσκοπεί στην αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου του παχέος εντέρου. Η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται για τη θεραπεία ή την πρόληψη διαφόρων παθήσεων του παχέος εντέρου, όπως ο καρκίνος και άλλες σοβαρές καταστάσεις. Μετά την αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του εντέρου, τα υγιή άκρα συνήθως επανασυνδέονται, ώστε να διατηρηθεί η φυσιολογική λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Σε ορισμένες ωστόσο περιπτώσεις, ενδέχεται να μην είναι εφικτή η επανασύνδεση των άκρων. Τότε, δημιουργείται κολοστομία (παρά φύσει έδρα), ώστε να επιτραπεί η αποβολή των κοπράνων έξω από το σώμα, σε ειδικό σακουλάκι. Η έκταση και ο τύπος της επέμβασης εξαρτάται από τη φύση της πάθησης και το τμήμα του εντέρου που παρουσιάζει πρόβλημα, ενώ μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με την παραδοσιακή ανοιχτή μέθοδο είτε με τη σύγχρονη λαπαροσκοπική τεχνική.

Ενδείξεις για κολεκτομή

Η κολεκτομή είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση πολλών παθήσεων του παχέος εντέρου. Στις πιο διαδεδομένες από αυτές συγκαταλέγονται:

• Καρκίνος του παχέος εντέρου. Στην περίπτωση καρκίνου συνήθως απαιτείται αφαίρεση του τμήματος που φέρει τον όγκο μαζί με τους λεμφαδένες.
• Πολύποδες παχέος εντέρου, ιδιαίτερα όταν δεν μπορούν να αφαιρεθούν ενδοσκοπικά ή υπάρχει υψηλός κίνδυνος κακοήθους εξαλλαγής.
• Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn εάν βρίσκονται σε προχωρημένα στάδια ή αν οι συντηρητικές θεραπείες έχουν αποτύχει να τιθασσεύσουν τα συμπτώματα.
• Εκκολπωματίτιδα που προκαλεί επιπλοκές, όπως υποτροπιάζουσα φλεγμονή, αιμορραγία ή διάτρηση.
• Απόφραξη ή διάτρηση του εντέρου, δηλαδή καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που απαιτούν χειρουργική παρέμβαση.
• Ορισμένα γενετικά σύνδρομα όπως η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση και το σύνδρομο Lynch, όπου η κολεκτομή διενεργείται προληπτικά για τη μείωση του κινδύνου καρκινικής εξαλλαγής.
• Ισχαιμία του εντέρου και σοβαρή αιμορραγία που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά.

Τύποι επεμβάσεων κολεκτομής

Η κολεκτομή διακρίνεται σε επιμέρους τύπους ανάλογα με το τμήμα του εντέρου που αφαιρείται:

• Δεξιά κολεκτομή: Αφαίρεση του δεξιού μέρους του παχέος εντέρου (τυφλό και δεξιό κόλον).
• Εγκαρσιεκτομή: Αφαίρεση του εγκάρσιου κόλον.
• Αριστερή Κολεκτομή: Αφαίρεση του κατιόντος κόλον.
• Σιγμοειδεκτομή: Αφαίρεση του σιγμοειδούς κόλον.
• Ολική Κολεκτομή: Αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου.
• Υφολική Κολεκτομή: Αφαίρεση σχεδόν ολόκληρου του παχέος εντέρου, εκτός από το ορθό.
• Πρωκτοκολεκτομή: Αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου και του πρωκτού, με ή χωρίς ειλεοστομία.
• Μερική κολεκτομή: Αφαίρεση ενός τμήματος του παχέος εντέρου.

Διαδικασία της επέμβασης

Η κολεκτομή μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με την παραδοσιακή ανοιχτή μέθοδο είτε με τη σύγχρονη λαπαροσκοπική τεχνική. Στην ανοιχτή μέθοδο, ο χειρουργός πραγματοποιεί μια μεγάλη τομή στην κοιλιακή χώρα για να αφαιρέσει το πάσχον τμήμα του εντέρου. Αυτή η μέθοδος προσφέρει άμεση πρόσβαση στα εσωτερικά όργανα αλλά συνοδεύεται από μεγαλύτερο χρόνο ανάρρωσης και αυξημένο μετεγχειρητικό πόνο.

Η λαπαροσκοπική κολεκτομή, από την άλλη πλευρά, είναι ελάχιστα επεμβατική και περιλαμβάνει τη δημιουργία 4-5 μικρών τομών. Μέσω αυτών εισάγονται ειδικά εργαλεία και το λαπαροσκόπιο, ένα όργανο που διαθέτει κάμερα και πηγή φωτός στο άκρο του. το λαπαροσκόπιο μεταδίδει την εικόνα του εσωτερικού της κοιλιάς σε μια οθόνη υψηλής ευκρίνειας και κατά συνέπεια επιτρέπει στον χειρουργό να βλέπει το παθολογικό τμήμα του παχέος εντέρου και την περιτοναϊκή κοιλότητα σε μεγέθυνση. Στην συνέχεια, ο χειρουργός χρησιμοποιεί ειδικά χειρουργικά εργαλεία για να πραγματοποιήσει την κολεκτομή και μετά να επαναφέρει την συνέχεια του πεπτικού σωλήνα επανενώνοντας τα υγιή τμήματα του εντέρου μεταξύ τους (αναστόμωση). Βέβαια, αν αυτό δεν είναι εφικτό, δημιουργείται προσωρινή στομία. Η λαπαροσκοπική τεχνική συνεπάγεται μικρότερο χρόνο νοσηλείας, ταχύτερη ανάρρωση, λιγότερο πόνο και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.

Πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής κολεκτομής

Η λαπαροσκοπική κολεκτομή θεωρείται η πλέον σύγχρονη και αποτελεσματική χειρουργική τεχνική, με πολλά πλεονεκτήματα όπως:

• Μικρότερο χειρουργικό τραύμα και λιγότερη απώλεια αίματος.
• Ταχύτερη λειτουργία του εντέρου μετά το χειρουργείο.
• Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος.
• Μικρότερος χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο.
• Γρηγορότερη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες.
• Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω του μικρού μεγέθους των τομών.
• Ελαχιστοποίηση του κινδύνου συμφύσεων και εμφάνισης κηλών όπως η μετεγχειρητική κήλη.

Ωστόσο, η λαπαροσκοπική τεχνική μπορεί να μην είναι κατάλληλη για όλους ή για όλες τις περιπτώσεις. Παράγοντες όπως η παχυσαρκία, το ιστορικό πολλαπλών χειρουργείων στην κοιλιακή χώρα, η ύπαρξη συνοδών νοσημάτων στους πνεύμονες ή την καρδιά ή η παρουσία σοβαρών αιμορραγικών επιπλοκών ή έντονων συμφύσεων μπορεί να απαιτήσουν την επιλογή της ανοιχτής μεθόδου ή τη μετατροπή της λαπαροσκοπικής τεχνικής σε ανοιχτό χειρουργείο.

Μετεγχειρητική πορεία και ανάρρωση

Η ανάρρωση μετά την κολεκτομή εξαρτάται από τον τύπο της επέμβασης και τη συνολική κατάσταση του ασθενούς. Στις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις, η παραμονή στο νοσοκομείο διαρκεί συνήθως 1 ημέρα, ενώ στις ανοιχτές επεμβάσεις σίγουρα απαιτούνται τουλάχιστον 3 ημέρες νοσηλείας. Τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση, οι ασθενείς λαμβάνουν υγρές τροφές, ενώ η επιστροφή στις διατροφικές συνήθειες προ χειρουργείου γίνεται σταδιακά. Γενικά, κάθε ασθενής θα πρέπει να έχει στο νου του ότι ακόμα και η λαπαροσκοπική τεχνική δεν παύει να είναι χειρουργείο, συνεπώς η συνέπεια στις μετεγχειρητικές οδηγίες είναι πολύ σημαντική. Είναι απαραίτητο να δοθεί χρόνος στο σώμα να ανακάμψει. Η άμεση βέβαια κινητοποίηση του ασθενούς ενθαρρύνεται προκειμένου να αποφευχθούν μυϊκοί πόνοι ή σχηματισμός θρόμβων αίματος στις φλέβες. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επανέλθουν στις περισσότερες καθημερινές τους δραστηριότητες σε μία ή δύο εβδομάδες.

Η διατροφή διαδραματίζει άκρως καίριο ρόλο στην ανάρρωση. Συνιστώνται μικρά, συχνά γεύματα και αποφυγή τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες για τις πρώτες εβδομάδες. Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες μέσα σε 2-3 εβδομάδες, ενώ η πλήρης ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει περισσότερο για τις ανοιχτές επεμβάσεις.

Πιθανές επιπλοκές

Όπως κάθε χειρουργική επέμβαση, η κολεκτομή συνοδεύεται από κινδύνους. Οι πιο συχνές επιπλοκές περιλαμβάνουν αιμορραγία, λοίμωξη, διαρροή από την αναστόμωση, θρόμβους αίματος και τραυματισμό γειτονικών οργάνων. Παρά τις πιθανότητες επιπλοκών, η κολεκτομή θεωρείται ασφαλής όταν διενεργείται από έναν έμπειρο γενικό χειρουργό.