Πέρα από τα σπυράκια, στο δέρμα μπορούν να σχηματιστούν και μικρά, ανώδυνα εξογκώματα. Τα εξογκώματα αυτά ονομάζονται λιπώματα, και στην ουσία πρόκειται για μικρά ογκίδια μαλακού ιστού που εμφανίζονται ως διογκώσεις στην επιφάνεια του δέρματος. Συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα, παρά μόνο ζητήματα αισθητικής φύσεως για τον ασθενή, αν είναι ιδιαίτερα μεγάλου μεγέθους. 

Τι είναι τα λιπώματα;

Τα λιπώματα είναι καλοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται κάτω από το δέρμα, στον υποδόριο ιστό και αποτελούνται από λιποκύτταρα. Μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος όπου υπάρχει λίπος, όπως στον λαιμό, την κοιλιά, τους ώμους, τα χέρια, τους μηρούς ή την πλάτη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουν στρογγυλό ή ωοειδές σχήμα, μαλακή υφή και κινούνται εύκολα όταν ασκηθεί πίεση πάνω τους.

Τα λιπώματα συνήθως δεν προκαλούν πόνο, εκτός αν βρίσκονται σε σημείο όπου πιέζουν νεύρα ή άλλους ευαίσθητους ιστούς. Η ανάπτυξή τους είναι αργή και μπορεί να φτάσουν σε μέγεθος από λίγα χιλιοστά έως αρκετά εκατοστά. Παρόλο βέβαια που δεν μετατρέπονται σε κακοήθεις όγκους, είναι σημαντικό να αξιολογούνται από γιατρό, ειδικά εάν αυξάνονται γρήγορα σε μέγεθος ή προκαλούν ενόχληση λόγω της εντόπισής τους σε ευαίσθητες περιοχές.

Αιτίες εμφάνισης λιπωμάτων

Παρά την ευρεία εμφάνισή τους, η ακριβής αιτία δημιουργίας των λιπωμάτων δεν είναι απολύτως γνωστή. Πιθανολογείται ότι η γενετική προδιάθεση παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς πολλοί ασθενείς αναφέρουν οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης λιπωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, λιπώματα εμφανίζονται μετά από τραυματισμούς στο δέρμα ή τους ιστούς.

Υπάρχουν επίσης κάποιες σπάνιες γενετικές παθήσεις που συνδέονται με την εμφάνιση πολλαπλών λιπωμάτων, όπως η νόσος Dercum και το σύνδρομο Gardner’s. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα λιπώματα εμφανίζονται μεμονωμένα και δεν συνδέονται με σοβαρά υποκείμενα προβλήματα υγείας.

Πώς εμφανίζονται τα λιπώματα

Τα λιπώματα είναι, κατά κανόνα, ασυμπτωματικά και οι περισσότεροι ασθενείς τα παρατηρούν τυχαία, συνήθως όταν αυξηθεί το μέγεθός τους. Τα πιο κοινά χαρακτηριστικά τους είναι τα εξής:

• Συνήθως ανώδυνη διόγκωση.
• Μαλακή υφή και κινητικότητα κάτω από το δέρμα.
• Αργή ανάπτυξη με μέγεθος που κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά έως δέκα εκατοστά ή και περισσότερο.
• Εντοπισμένα πρηξίματα, που συχνά είναι ορατά και αισθητά στην αφή.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν τα λιπώματα βρίσκονται σε περιοχές που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα ή τη νευρική αίσθηση, μπορεί να προκαλέσουν πόνο, δυσκαμψία ή ακόμα και μουδιάσματα. Επίσης, εάν το λίπωμα εντοπίζεται σε εμφανές σημείο, όπως το πρόσωπο ή ο λαιμός, μπορεί να προκαλεί αισθητική ενόχληση στον ασθενή.

Διάγνωση λιπωμάτων

Η διάγνωση των λιπωμάτων γίνεται συνήθως μέσω κλινικής εξέτασης. Ο γιατρός, κατά την ψηλάφηση, μπορεί να αναγνωρίσει το λίπωμα από την τυπική του υφή και την κινητικότητά του. Σε περιπτώσεις όπου το λίπωμα είναι μεγάλο ή βρίσκεται σε βαθύτερους ιστούς, ενδέχεται να χρειαστούν επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις, όπως υπέρηχος, αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Εάν υπάρχει υπόνοια κακοήθειας, όπως συμβαίνει όταν ένα λίπωμα είναι σκληρό, ακανόνιστο ή αυξάνεται ταχέως σε μέγεθος, ο γιατρός μπορεί να συστήσει βιοψία. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τη λήψη δείγματος ιστού το οποίο αποστέλλεται έπειτα για ανάλυση, ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα λιποσαρκώματος, δηλαδή ενός σπάνιου κακοήθους όγκου των λιποκυττάρων.

Επιλογές θεραπείας για τα λιπώματα

Η θεραπεία των λιπωμάτων είναι κατά κύριο λόγο χειρουργική. Παρόλο που τα λιπώματα είναι καλοήθη και συχνά δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αφαίρεση είναι απαραίτητη. Αυτές οι περιπτώσεις περιλαμβάνουν:

• Όταν το λίπωμα προκαλεί πόνο ή άλλα συμπτώματα, όπως πίεση σε παρακείμενα νεύρα.
• Όταν μεγαλώνει σε μέγεθος και δημιουργεί αισθητική ενόχληση.
• Όταν υπάρχει υπόνοια κακοήθειας.
• Όταν το λίπωμα επηρεάζει την καθημερινή λειτουργικότητα του ασθενούς.

Η χειρουργική αφαίρεση πραγματοποιείται από εξειδικευμένο χειρουργό. Συνήθως, η διαδικασία είναι απλή και εκτελείται υπό τοπική αναισθησία, ειδικά για μικρά ή μέτρια σε μέγεθος λιπώματα. Εάν το λίπωμα είναι πολύ μεγάλο ή βρίσκεται σε βαθύτερους ιστούς, μπορεί να απαιτηθεί γενική αναισθησία. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης,  διενεργείται μια μικρή τομή πάνω από το λίπωμα, ώστε να το αφαιρέσει με ασφάλεια. Το λίπωμα έπειτα αποκολλάται από τους γύρω ιστούς και αφαιρείται ολόκληρο, μαζί με την κάψα του. Η πλήρης αφαίρεση της κάψας είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή επανεμφάνισης. Γίνεται τέλος σύγκλειση της τομής με ράμματα και εφαρμόζεται επίδεσμος για να προστατευτεί η περιοχή. Η διαδικασία είναι γενικά σύντομη και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις δραστηριότητές του μέσα σε λίγες ημέρες. Μετά την επέμβαση, το αφαιρεθέν λίπωμα αποστέλλεται για βιοψία, ώστε να επιβεβαιωθεί η καλοήθης φύση του.

Διαδικασία ανάρρωσης

Η ανάρρωση μετά την αφαίρεση ενός λιπώματος είναι συνήθως ομαλή. Ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί ελαφρύ πόνο ή τράβηγμα στο σημείο της επέμβασης, το οποίο υποχωρεί με τη χρήση παυσίπονων. Είναι σημαντικό να ακολουθηθούν οι μετεγχειρητικές οδηγίες σχετικά με τη φροντίδα της τομής κατά γράμμα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης.

Τα λιπώματα που αφαιρούνται σωστά, μαζί με την κάψα τους, δεν επανεμφανίζονται. Ωστόσο, εάν υπάρχουν προσεκβολές ή εάν η αφαίρεση δεν γίνει πλήρως, υπάρχει πιθανότητα υποτροπής.