Δυστυχώς, λόγω ορισμένων παθολογικών καταστάσεων, ενδέχεται να καταστεί αναγκαία η αφαίρεση του σπλήνα. Ο σπλήνας συνιστά ένα άκρως σημαντικό για την ορθή λειτουργία του ανοσοποιητικού και αιμοποιητικού συστήματος. Εάν όμως η λειτουργία του σπλήνα διαταράσσεται σημαντικά ή όταν το όργανο αυτό υποστεί βλάβη λόγω παθολογίας ή τραυματισμού, τότε μπορεί να χρειαστεί η χειρουργική αφαίρεσή του. σε αυτή την περίπτωση, πραγματοποιείται μια επέμβαση που ονομάζεται σπληνεκτομή. Παρόλο που ο σπλήνας είναι ένα σημαντικό όργανο, η αφαίρεσή του δεν σημαίνει ότι ο ασθενής δεν θα έχει μια φυσιολογική ζωή. Το ανθρώπινο σώμα μπορεί να προσαρμοστεί στην απουσία του συγκεκριμένου οργάνου, εάν φυσικά εφαρμοστούν τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης και παρακολούθησης.

Ανατομία και λειτουργία του σπλήνα

Ο σπλήνας είναι ένα μικρό, αλλά κρίσιμο όργανο που βρίσκεται στην άνω αριστερή κοιλιακή χώρα, κάτω από τις πλευρές, σε επαφή με το στομάχι, το διάφραγμα και την ουρά του παγκρέατος. Αποτελεί μέρος του λεμφικού συστήματος και διαδραματίζει διπλό ρόλο, καθώς ρυθμίζει τόσο το ανοσοποιητικό όσο και το αιμοποιητικό σύστημα. Ο σπλήνας φιλτράρει το αίμα, απομακρύνοντας τα προβληματικά ή κατεστραμμένα ερυθρά αιμοσφαίρια, ενώ παράγει λεμφοκύτταρα που συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού έναντι των λοιμώξεων. Παράλληλα, λειτουργεί ως αποθήκη αιμοπεταλίων και συμμετέχει στη διαδικασία της πήξης του αίματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχουν επικουρικοί σπλήνες, μικρότερα τμήματα δηλαδή σπληνικού ιστού, που αναλαμβάνουν την εκπόνηση μέρους της λειτουργίας του σπλήνα μετά την αφαίρεσή του.

Ενδείξεις για σπληνεκτομή

Η σπληνεκτομή είναι συχνά αναγκαία για τη θεραπεία διάφορων παθολογικών καταστάσεων που επηρεάζουν τη λειτουργία του σπλήνα. Η πιο συνηθισμένη ένδειξη είναι η τραυματική ρήξη του σπλήνα, συχνά ως αποτέλεσμα τροχαίων ατυχημάτων ή άλλων τραυματισμών στην κοιλιακή χώρα. Η ρήξη του σπλήνα προκαλεί έντονη αιμορραγία, απειλώντας άμεσα τη ζωή του ασθενούς, και σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται επείγουσα χειρουργική αφαίρεση. Επίσης, η σπληνεκτομή εφαρμόζεται σε περιπτώσεις αιματολογικών διαταραχών, όπως η ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα, η σφαιροκυττάρωση και η δρεπανοκυτταρική αναιμία, όταν η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει. Κακοήθεις παθήσεις όπως τα λεμφώματα (Hodgkin και μη Hodgkin) και η χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία, καθώς και όγκοι ή κύστες του σπλήνα, μπορεί επίσης να απαιτήσουν σπληνεκτομή. Τέλος, λοιμώξεις ή αποστήματα του σπλήνα που δεν ανταποκρίνονται στη συντηρητική θεραπεία μπορεί να καταστήσουν απαραίτητη την αφαίρεση του οργάνου.

Διαδικασία σπληνεκτομής

Η σπληνεκτομή μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με την παραδοσιακή ανοικτή μέθοδο είτε με τη λαπαροσκοπική προσέγγιση. Σε περιπτώσεις επείγουσας σπληνεκτομής, όπως η ρήξη του σπλήνα, προτιμάται η ανοικτή χειρουργική επέμβαση, που επιτρέπει ταχύτερη πρόσβαση και καλύτερη διαχείριση της αιμορραγίας. Ωστόσο, στις άλλες περιπτώσεις, η λαπαροσκοπική σπληνεκτομή είναι η χειρουργική μέθοδος που προτιμάται. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική που περιλαμβάνει τη δημιουργία μικρών τομών στην κοιλιά και όχι μιας ενιαίας μεγάλης τομής. Μέσω των μικροσκοπικών αυτών τομών εισάγεται το λαπαροσκόπιο και τα χειρουργικά εργαλεία. Έπειτα ο σπλήνας απομονώνεται από τους συνδέσμους του, τα αιμοφόρα αγγεία του απολινώνονται και το όργανο αφαιρείται μέσω μιας από τις τομές. 

Πλεονεκτήματα λαπαροσκοπικής σπληνεκτομής

Η λαπαροσκοπική σπληνεκτομή προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την παραδοσιακή ανοικτή μέθοδο. Η ελάχιστα επεμβατική φύση της μειώνει τον μετεγχειρητικό πόνο, ενώ οι μικρότερες τομές συμβάλλουν στην επίτευξη ενός σαφώς βελτιωμένου αισθητικού αποτελέσματος. Ο ασθενής αναρρώνει ταχύτερα, επιστρέφει νωρίτερα στις καθημερινές του δραστηριότητες και δεν έχει να ανησυχεί για μετεγχειρητικές επιπλοκές όπως μια μετεγχειρητική κήλη. Να σημειωθεί ωστόσο πως η λαπαροσκοπική τεχνική δεν ενδείκνυται σε όλες τις περιπτώσεις. Κριτήριο για την επιλογή της κατάλληλης τεχνικής είναι πάντα η διασφάλιση της ευημερίας του ασθενούς και η πρόληψη εν δυνάμει επικίνδυνων επιπλοκών. 

Πιθανές επιπλοκές και μετεγχειρητική φροντίδα

Παρόλο που η σπληνεκτομή είναι γενικά ασφαλής επέμβαση, υπάρχει κίνδυνος επιπλοκών όπως λοιμώξεις, αιμορραγία ή τραυματισμός του παγκρέατος. Στο μέλλον, οι ασθενείς χωρίς σπλήνα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών λοιμώξεων από βακτήρια όπως ο πνευμονιόκοκκος, ο μηνιγγιτιδόκοκκος και ο αιμόφιλος της ινφλουέντζας. Για την πρόληψη αυτών των λοιμώξεων, όλοι οι ασθενείς εμβολιάζονται κατά αυτών των παθογόνων πριν την επέμβαση. Μετά τη σπληνεκτομή, οι ασθενείς λαμβάνουν αντιβιοτική αγωγή για αρκετούς μήνες και παρακολουθούνται τακτικά για τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων τους.

Ανάρρωση και καθημερινή ζωή

Η ανάρρωση μετά από σπληνεκτομή εξαρτάται από τη γενική κατάσταση του ασθενούς και τον τύπο της επέμβασης που πραγματοποιήθηκε. Αν και η ανοιχτή επέμβαση συνεπάγεται μια πιο μακροσκελή διαδικασία ανάρρωσης, με τη σωστή φροντίδα οι ασθενείς ανακάμπτουν αρκετά γρήγορα. Εάν εφαρμοστεί η λαπαροσκοπική σπληνεκτομή, οι ασθενείς να επιστρέφουν στις φυσιολογικές τους δραστηριότητες μέσα σε λίγες εβδομάδες. Είναι άκρως σημαντικό κάθε ασθενής να ακολουθεί τις οδηγίες του χειρουργού του, να αποφεύγει την έντονη σωματική δραστηριότητα για το διάστημα που απαιτείται και να φροντίζει για τη λήψη όλων των προληπτικών μέτρων κατά των λοιμώξεων. Παρόλο που η απουσία του σπλήνα δεν επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή ζωή, η ευαισθησία σε λοιμώξεις καθιστά αναγκαία την προσεκτική παρακολούθηση και τη συμμόρφωση με τους εμβολιασμούς και τις ιατρικές οδηγίες.