Εντός της κοιλιακής χώρας βρίσκονται ζωτικά όργανα και συστήματα που λειτουργούν σε απόλυτη αρμονία για τη διατήρηση της υγείας. Οποιαδήποτε διαταραχή σε αυτό το ευαίσθητο περιβάλλον μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, ειδικά όταν συνοδεύεται από φλεγμονή ή λοίμωξη. Μία από τις πιο απειλητικές καταστάσεις που μπορούν να εμφανιστούν στην κοιλιακή χώρα είναι η περιτονίτιδα, μια οξεία και σοβαρή φλεγμονή του περιτοναίου, της μεμβράνης δηλαδή που επενδύει το εσωτερικό της κοιλιάς και καλύπτει τα κοιλιακά όργανα. Πρόκειται για επικίνδυνη πάθηση που συχνά εμφανίζεται αιφνίδια και μπορεί να εξελιχθεί ραγδαία, οδηγώντας σε πολλαπλές επιπλοκές, ακόμα και σε θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα. Η περιτονίτιδα εκδηλώνεται με έντονα και θορυβώδη συμπτώματα, η αναγνώριση των οποίων και η έγκαιρη παρέμβαση είναι καθοριστικές για τη διαφύλαξη της ζωής του ασθενούς.

 

Τι είναι η περιτονίτιδα;

Η περιτονίτιδα είναι μια εξαιρετικά σοβαρή και επείγουσα ιατρική κατάσταση, η οποία προκαλείται από τη φλεγμονή του περιτοναίου — της λεπτής, ευαίσθητης μεμβράνης που καλύπτει τόσο τα εσωτερικά όργανα της κοιλιάς (σπλαχνικό περιτόναιο) όσο και τα εσωτερικά τοιχώματα της κοιλιακής κοιλότητας (τοιχωματικό περιτόναιο). Αυτή η μεμβράνη διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ομαλή λειτουργία του σώματος, παρέχοντας μηχανική στήριξη και προστασία στα κοιλιακά όργανα, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει ενεργά στην άμυνα του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις και φλεγμονώδεις καταστάσεις. Όταν διαταραχθεί η ακεραιότητα του περιτοναίου λόγω μόλυνσης, τραυματισμού ή παθολογίας κάποιου οργάνου, προκαλείται μια έντονη και ταχύτατα εξελισσόμενη φλεγμονώδης αντίδραση που επηρεάζει την τοπική και συστηματική λειτουργία του οργανισμού. Η περιτονίτιδα μπορεί να εξελιχθεί ραγδαία με οξεία συμπτώματα και να οδηγήσει σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, όπως η σήψη και η πολυοργανική ανεπάρκεια, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

 

Είδη περιτονίτιδας και βασικές αιτίες

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι περιτονίτιδας: η αυτόματη βακτηριακή περιτονίτιδα, που παρατηρείται συνήθως σε ασθενείς με κίρρωση ή νεφρική ανεπάρκεια, και η δευτερογενής περιτονίτιδα, η οποία είναι πιο συχνή και προκαλείται από ρήξη ή διάτρηση κάποιου ενδοκοιλιακού οργάνου. Οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε περιτονίτιδα είναι πολυάριθμοι και περιλαμβάνουν: διάτρηση έλκους στομάχου ή δωδεκαδακτύλου, ρήξη χοληδόχου κύστης λόγω φλεγμονής (χολοκυστίτιδα) ή γάγγραινας, ρήξη εκκολπώματος στο παχύ έντερο, σκωληκοειδίτιδα με διάτρηση, τραύματα στην κοιλιά από ατυχήματα ή επεμβάσεις, παγκρεατίτιδα, περιτοναϊκή κάθαρση που έχει επιμολυνθεί, και λοιμώξεις στην κυκλοφορία του αίματος. Ακόμα, οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα συνεπάγονται αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης περιτονίτιδας, ειδικά κατά την έξαρση των συμπτωμάτων τους. Η χειρουργική επιπλοκή ή ο τραυματισμός της κοιλιακής χώρας κατά τη διάρκεια επεμβάσεων μπορεί επίσης να προκαλέσουν περιτονίτιδα, είτε με άμεση διάτρηση οργάνου είτε με δευτερογενή μόλυνση.

 

Συμπτώματα 

Τα συμπτώματα της περιτονίτιδας είναι έντονα και συνήθως εμφανίζονται αιφνίδια. Το κυριότερο και πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο οξύς και επίμονος πόνος στην κοιλιά, που συχνά επιδεινώνεται με την κίνηση, το άγγιγμα ή τον βήχα. Η κοιλιά μπορεί να εμφανίζεται πρησμένη, ευαίσθητη και σκληρή στην αφή. Μαζί με τον κοιλιακό πόνο, ο ασθενής ενδέχεται να εμφανίσει υψηλό πυρετό, ρίγος, εφίδρωση, ταχυκαρδία και ναυτία με έμετο. Πολύ συχνά υπάρχει απώλεια όρεξης, έντονη δίψα, αφυδάτωση, και σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί δυσκολία στην αναπνοή, μειωμένη αποβολή ούρων, ή ανικανότητα αποβολής αερίων και κοπράνων. Η γενική εικόνα του ασθενούς είναι αυτή της έντονης κακουχίας, με ζάλη, σύγχυση και γενικευμένη αδυναμία. Καθώς η φλεγμονή εξελίσσεται, μπορεί να προκληθεί σοβαρή υπόταση και οργανική ανεπάρκεια, κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.

 

Διάγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση της περιτονίτιδας είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόγνωση του ασθενούς. Ο ιατρός ξεκινά με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού και τη φυσική εξέταση, εστιάζοντας στην παρουσία ευαισθησίας ή πόνου στην κοιλιακή χώρα. Στη συνέχεια, πραγματοποιούνται οι απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις (αιματολογικός και απεικονιστικός έλεγχος). Η συνολική εκτίμηση των ευρημάτων καθορίζει την αιτία και το κατάλληλο θεραπευτικό πρωτόκολλο. 

 

Θεραπεία 

Η περιτονίτιδα αποτελεί μια πάθηση που δεν επιδέχεται καθυστέρηση. Η θεραπεία ξεκινά άμεσα με νοσηλεία του ασθενούς και τη χορήγηση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών ευρέος φάσματος για την καταπολέμηση της λοίμωξης. Σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά όταν υπάρχει διάτρηση οργάνου ή απόστημα, απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του προσβεβλημένου ιστού ή την αποκατάσταση της βλάβης. Η αφαίρεση της αιτίας της φλεγμονής και ο καθαρισμός της κοιλιακής κοιλότητας είναι απαραίτητες για την αποτροπή περαιτέρω εξάπλωσης της λοίμωξης. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τη βαρύτητα της νόσου, την ανταπόκριση του ασθενούς και την παρουσία επιπλοκών όπως η σήψη ή η ανεπάρκεια ζωτικών οργάνων.

Γενικά, η περιτονίτιδα είναι μια κατάσταση που απαιτεί απόλυτη εγρήγορση και ταχύτατους χειρισμούς από το θεράποντα γενικό χειρουργό. Η καθυστέρηση στη διάγνωση ή τη θεραπεία μπορεί να έχει τραγικές συνέπειες για την υγεία του ασθενούς, ακόμη και να οδηγήσει σε θάνατο. Για τον λόγο αυτό, οποιοδήποτε άτομο εμφανίσει έντονο, επίμονο κοιλιακό πόνο συνοδευόμενο από πυρετό, ναυτία ή σημάδια αφυδάτωσης, θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα σε γιατρό ή να επισκεφθεί τα επείγοντα. Με την κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία, η περιτονίτιδα και τα συμπτώματα που προκαλεί μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία και να αποφευχθούν σοβαρές επιπλοκές. Ο Γενικός Χειρουργός στη Χαλκίδα Δρ. Ιωάννης Κοτρογιάννης αντιμετωπίζει χειρουργικά την περιτονίτιδα όποτε κρίνεται επιβεβλημένο, ώστε ο ασθενής να μπορέσει να επανέλθει χωρίς κίνδυνο στην καθημερινότητά του.